Rok 2019 był czasem wytężonej pracy całego zespołu Białostockiego Teatru Lalek. Najlepiej świadczy o tym liczba osób, które skorzystały z oferty BTL w 2019 roku – 112 334 osoby.
Frekwencja na scenach BTL wyniosła 92%, zrealizowano 6 premier, zespół teatru zdobył 14 nagród i wyróżnień zespołowych oraz indywidualnych.
Liczby, które podsumowują 2019 rok, są dla Białostockiego Teatru Lalek budujące i mobilizują Teatr do podejmowania kolejnych wyzwań.
W 2019 roku repertuar Białostockiego Teatru Lalek wzbogacił się o 6 premierowych spektakli, w tym 4 dla dzieci oraz 2 dla widzów dorosłych i młodzieży. Sezon otworzyliśmy premierą spektaklu Wirginia Wolf w reż. Gintarė Radvilavičiūtė (Litwa), opowiadającego wzruszającą historię dwóch sióstr, na motywach książki dla dzieci, autorstwa Kyo Maclear i Issabele Arsenault. W maju zaprosiliśmy najmłodszych widzów w podróż pełną przygód z bohaterami Baśni o rycerzu bez konia Marty Guśniowskiej. Spektakl zrealizowany przez czołowych artystów węgierskiej sceny lalkowej: Andrása Veresa (reżyseria) i Erika Grosschmida (scenografia) jest pierwszą białostocką realizacją klasycznego już tekstu Marty Guśniowskiej. Jesień w BTL rozpoczęła groteskowa Końcówka. Akt bez słów, spektakl oparty o arcydzieła dramaturgii XX wieku autorstwa mistrza teatru absurdu i czarnej komedii, Samuela Becketta. Następnie przenieśliśmy się w świat sześcioletniego Jasia, bohatera spektaklu Dzikie serce w reżyserii Janni Younge (RPA). W listopadzie uczciliśmy 200. rocznicę urodzin Stanisława Moniuszki spektaklem 3 x M, czyli Moniuszko – Miłość – Miraże w reż. Bernardy Bieleni, zaś w grudniu przygotowaliśmy widzom niespodziankę: przezabawną i świąteczną opowieść o sile rodziny, czyli baśń „Jaś i Małgosia” w oryginalnej interpretacji Marty Guśniowskiej i reżyserii Jacka Malinowskiego.
Wartość artystyczną najnowszych produkcji BTL potwierdzają liczne pozytywne recenzje:
Litewsko-polskiemu zespołowi pod wodzą Gintarė Radvilavičiūtė udała się sztuka niezwykła - stworzył sceniczny majstersztyk. Z całą pewnością spektakl "Virginia Wolf" zasłużył na takie miano. Bez słów, ale za to za pomocą muzyki, ruchu i gestu udało się opowiedzieć historię trudną i niespotykaną na teatralnych deskach. Praca, jaką wykonali artyści, budzi podziw. W czasie tego krótszego niż godzinę przedstawienia widz jest wielokrotnie zaskakiwany.
Anna Dycha, recenzja spektaklu „Wirginia Wolf”, bialystokonline.pl, 9 kwietnia 2019
Piękna baśń o niedoskonałości i wierze w spełnianie marzeń zachwyca kompletnym pomysłem. Na konstrukcję lalek, scenografię, muzykę, choreografię aktorów. I oczywiście pełnym ukrytych znaczeń tekstem Marty Guśniowskiej.
Jerzy Doroszkiewicz, recenzja spektaklu "Baśń o Rycerzu bez Konia", Kurier Poranny Nr 118/19/20-06-19, 24 czerwca 2019
Nieokreślona przestrzeń, nieokreślony czas, przygważdżająca apatia, i mistrzowskie dialogi. Na pozór o niczym, a pełne emocji. "Końcówka" Becketta w Białostockim Teatrze Lalek działa jak psychologiczny thriller, choć fabuły w sumie brak. Jak to możliwe?
Możliwe. Tak czasem bywa, gdy w jedno scala się kilka kwestii: świetny tekst, mocne postaci, żelazna reżyserska ręka, wymowne scenograficzne tło. Taki zestaw pozwala łączyć sprzeczności.
Monika Żmijewska, recenzja spektaklu "Końcówka. Akt bez słów", Gazeta Wyborcza - Białystok nr 232 online, 3 października 2019
Największą siłą tego spektaklu jest strona wizualna - a więc lalki, formy i teatr cieni. Janni Younge stworzyła naprawdę niezwykłe lalki, wywodzące się z tradycji bunraku. Po pierwsze zaskakuje ich rozmiar - są zbliżone do naturalnego rozmiaru człowieka. Po drugie twarze i dłonie lalek zostały wyrzeźbione z drewna - jak twierdzi ich autorka, ten szlachetny materiał pozwala wydobyć emocje. Z pewnością widzowie mają szansę nawiązać bliższy kontakt z postaciami. Po trzecie do animacji jednej lalki potrzeba aż trzech aktorów. Wykonują oni naprawdę imponującą pracę, by ożywić te lalkowe konstrukcje.(…) Od tych lalkowych form naprawdę trudno oderwać oczy. Ze względu na lalki to przedstawienie naprawdę trzeba zobaczyć.
Anna Dycha, recenzja spektaklu „Dzikie serce”, www.bialystokonline.pl, 5 listopada 2019
(…) dostajemy pieśni ze "Śpiewnika Domowego" - świetnie zaaranżowane przez Marcina Nagnajewicza, ciekawie wyśpiewane i zagrane przez aktorów. Zagrane - bowiem każda niemal pieśń Moniuszki jest tu wspomagana całym arsenałem rekwizytów, humorystycznych scenek, lalkarskich technik. W efekcie - godzina spektaklu zlatuje błyskawicznie, piosenka goni piosenkę, a że każda utrzymana jest w innym klimacie i w innym stylu, to i przez chwilę nawet nie można poczuć znużenia. A to mogłoby się zdarzyć, gdyby artyści wykonywali je w jednorodnym stylu, takim, do którego przez dekady przyzwyczajono słuchaczy.
Monika Żmijewska, recenzja spektaklu „3 x M, czyli Moniuszko – Miłość – Miraże”, Gazeta Wyborcza - Białystok, 14 grudnia 2019
Co robi Marta Guśniowska, kiedy ma się zmierzyć z klasyką braci Grimm? Zagląda pod podszewkę, doszukuje się rodziców pary bliźniaków i serwuje finał rodem z brazylijskiej telenoweli. A że całość reżyseruje Jacek Malinowski, mając do dyspozycji pełnych do siebie dystansu aktorów – publiczność w wieku od lat 5 do 105 ryczy ze śmiechu.
Jerzy Doroszkiewicz, recenzja spektaklu „Jaś i Małgosia”, Gazeta Współczesna, 19 grudnia 2019
W 2019 r. zagrano 39 tytułów z bieżącego repertuaru BTL podczas 590 pokazów spektakli, które obejrzało 55.280 widzów.
W dniach 14 – 22 czerwca 2019 r. odbyła się 3. edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek dla Dorosłych „Metamorfozy Lalek”, podczas której zaprezentowano 21 spektakli w wykonaniu 17 profesjonalnych grup teatralnych z 11 krajów świata (Białoruś, Czechy, Estonia, Grecja, Izrael, Japonia, Niemcy, Polska Turcja, Ukraina, Węgry). Organizacja Festiwalu miała na celu prezentację i promocję teatrów, grup teatralnych oraz sztuki lalkowej dla dorosłych, służącą przełamaniu stereotypu postrzegania teatru lalkowego jako teatru dla dzieci oraz prezentowaniu najwartościowszych zjawisk, oryginalnych środków ekspresji artystycznych oraz trendów we współczesnym teatrze lalkowym dla dorosłych. Celem festiwalu było też zbliżenie i wzajemne inspirowanie się środowisk artystycznych oraz ukazanie szerokiego spektrum scenicznej twórczości lalkowej prezentowanej przez wybitnych profesjonalnych artystów oraz artystów młodego pokolenia.
Festiwal od czerwca 2019 roku stał się Wydarzeniem Kluczowym Miasta Białystok.
Już po raz 7. Białostocki Teatr Lalek włączył się realizację Festiwalu „Wschód Kultury/Inny Wymiar” (30 – 31 sierpnia 2019). W ramach Festiwalu BTL zaprosił widzów na dwa spektakle w wykonaniu Teatru Lalek z Kłajpedy (Litwa). 30 sierpnia dwukrotnie zaprezentowano spektakl dla dzieci pt. Cudowna podróż Edwarda Tulana, zaś 31 sierpnia widzom dorosłym dwukrotnie pokazano spektakl Malina.
Spektakle w ramach Festiwalu „Metamorfozy Lalek” oraz Festiwalu „Wschód Kultury/Inny Wymiar” obejrzało w sumie 4.028 osób.
Białostocki Teatr Lalek był współorganizatorem bądź miejscem prezentacji następujących festiwali i przeglądów i wydarzeń:
W ww. wydarzeniach uczestniczyły 1.133 osoby.
Aż 14 nagród i wyróżnień w 2019 roku otrzymali zespołowo lub indywidualnie członkowie zespołu artystycznego Białostockiego Teatru Lalek, w tym:
W 2019 roku Białostocki Teatr Lalek zaprezentował 21 spektakli poza siedzibą, goszcząc na scenach krajowych: w Łomży, Radomiu, Wałbrzychu, Warszawie, Toruniu, Ełku i Poznaniu oraz zagranicą: na Słowacji, Białorusi, w Rosji i w Niemczech.
Latem Białostocki Teatr Lalek uczestniczył w Festiwalu Teatrów Lalek VIRVAR w Koszycach (Słowacja) ze spektaklem Kulki przygotowanym pod opieką artystyczną Jacka Malinowskiego (6-9 czerwca) oraz w XXXII Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym WALIZKA w Łomży ze spektaklem Ony w reż. Jacka Malinowskiego (12 czerwca). Z kolei w Radomiu podczas wydarzenia "Fosa pełna kultury" zaprezentował spektakl Puszczańskie opowieści (13 lipca) i warsztat Alfabet Teatru (14 lipca).
Jesień była bardzo pracowita dla Białostockiego Teatru Lalek. We wrześniu Teatr wyruszył na Białoruś za spektaklem „Lenka”, odwiedzając Grodzieński Teatr Lalek (5 września), a zaraz potem – Brzeski Teatr Lalek podczas Festiwalu "Kniżnyj Szkap" (7 września). W Wyborgu w Teatrze "Swiatłaja Krepost" (Rosja) zaprezentował spektakl Historia Księcia H. w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek Baltic Puppetwhirl (16 września), gdzie nagrodę za najlepszą reżyserię przyznano Jackowi Malinowskiemu. W tym samym czasie zespół BTL odwiedził także Teatr Aktora i Lalki w Wałbrzychu, ze spektaklem Puszczańskie opowieści w ramach Festiwalu Małych Prapremier (16 września), a następnie gościł na scenie Westflügel Leipzig (Niemcy), prezentując tam spektakl Little Shop of Horrors (26-28 września).
W październiku Teatr ze spektaklem Ony w reżyserii Jacka Malinowskiego uczestniczył w XIV edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatru Lalek i Animacji Filmowych dla Dorosłych „Lalka też Człowiek” w Warszawie (12 października). Wizyta zaowocowała dwoma nagrodami: „Za wyrażenie Teatru Lalką” – za najlepszą inscenizację i reżyserię oraz nagrodą wolontariuszy z Elektronicznej Orkiestry Laboratorium Dźwięku „100 za pointę”.
Ponadto BTL wziął udział w 26. edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek "Spotkania" w Toruniu ze spektaklami Lenka w reż. Katy Csato oraz Ony w reż. Jacka Malinowskiego (15 października), a następnie w IX Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Tańca SCENA OTWARTA w Tarnowie (17 października), prezentując tam Karnawał Zwierząt – spektakl powstały w koprodukcji BTL i Podlaskiego Stowarzyszenia Tańca, do którego choreografię stworzyła Karolina Garbacik.
W listopadzie zespół BTL odwiedził Ełckie Centrum Kultury ze spektaklem Ach, jak cudowna jest Panama! w reż. Ireneusza Maciejewskiego (8 listopada) oraz Festiwal Teatralny Konteksty z j a w i s k a, w poznańskim Teatrze Animacji, ze spektaklem Virginia Wolf w reż. Gintarė Radvilavičiūtė (29 listopada), tym samym kończąc teatralne podróże w 2019 roku.
Białostocki Teatr Lalek współpracował w 2019 r. także z innymi podmiotami i organizacjami działającymi w zakresie kultury oraz brał udział w wydarzeniach i akcjach – zarówno lokalnych jak i ogólnopolskich, m.in. uczcił „Światowy Dzień Lalkarstwa” (21 marca 2019 r., pokazy spektaklu Obrazki z wystawy w promocyjnej cenie), uczestniczył w akcjach: „Noc Muzeów” udostępniając bezpłatnie zwiedzającym Piwnicę Lalek (18.05.2019 r.,), „Bilet do Teatru za 350 groszy” (19 maja 2019 r., koordynator: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.), „Narodowe Czytanie 2019” (7 i 11 września 2019 r., podczas akcji aktorzy BTL przeczytali fragmenty nowel Bruno Schulza w Pijalni Czekolady E. Wedel w Białymstoku, a także w białostockim Parku Planty w ramach cyklu audycji plenerowych „Dwójka na miejscu – Znaki Niepodległej. Ostatnie lato ‘39” oraz w ramach wydarzenia „Sybiracy czytają polską nowelistykę” współorganizowanego przez Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku, białostocki oddział Związku Sybiraków oraz Akademię Teatralną w Białymstoku). Ponadto BTL zaangażował się w akcję „Tydzień Dziecka w Białymstoku” (cykl wydarzeń realizowanych w dniach 15-20 października 2019 r. koordynowany przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku). W Teatrze odbyło się również „Podsumowanie twórczości artystycznej dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2018/2019” organizowane przez Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Młodzieży Uczących się Języka Białoruskiego „AB-BA” (10 czerwca 2019).
Co szczególnie ważne, w 2019 roku Białostocki Teatr Lalek stał się siedzibą Polskiego Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA, polskiej sekcji międzynarodowej organizacji lalkarskiej UNIMA, zaś jej Prezydentem został dyrektor Teatru, Jacek Malinowski.
W 2019 roku BTL przystąpił do międzynarodowego projektu „ConnectUp. The Lives of the Others”, który otrzymał dofinansowanie z Unii Europejskiej w ramach programu "Creative Europe". Inicjatywa ma na celu współpracę instytucji z Austrii, Czech, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Słowenii, Węgier, Włoch, Wielkiej Brytanii oraz Polski na rzecz integracji dzieci i młodzieży poprzez wymianę twórców, produkcję spektakli, organizację festiwali oraz stworzenie platformy umożliwiającej wymianę wiedzy i doświadczeń w zakresie TYA - Theatre for Young Audiences. Projekt będzie realizowany w latach 2020 – 2023.
Podobnie jak w latach ubiegłych kontynuowano działalność wystawienniczą. Galeria BTL jest miejscem rozpoznawalnym na białostockiej mapie kulturalnej. W nowoczesnym foyer Teatru zaprezentowano 6 projektów wystawienniczych związanych z teatrem oraz przybliżających problematykę scenografii i innych dziedzin sztuki:
W 2019 r. wystawy prezentowane w ramach Galerii BTL obejrzało 44 044 osób.
Podobnie do lat ubiegłych kontynuowano działalność edukacyjną, która obejmowała: lekcje teatralne, warsztaty plastyczne oraz czytanie bajek.
W Pracowni Plastycznej Teatru odbyło się 12 warsztatów, podczas których dzieci miały okazję zapoznać się z technikami wykonania lalek teatralnych, m.in. lalki stolikowej, lalki sycylijki czy lalki kukły i stworzyć swoje własne dzieła. Inspiracją dla zajęć plastycznych były obejrzane wcześniej spektakle, a wśród nich Robot i Motylek, Karmelek czy Straszna piątka.
W 12 warsztatach plastycznych uczestniczyły 234 osoby.
Celem lekcji jest wyposażenie odbiorców w narzędzia do percepcji współczesnego teatru. Każda lekcja jest dostosowana do wieku, możliwości i potrzeb uczestników. W przystępny sposób zapoznajemy słuchaczy z gatunkami dramatycznymi i teatralnymi oraz przygotowujemy uczestników na odbiór różnorodnych konwencji i estetyk, z którymi może się spotkać w teatrze.
W 2019 r. odbyło się 40 lekcji teatralnych, w których uczestniczyło 1173 osoby.
Warsztaty „Alfabet Teatru” są symbolicznym otwarciem furtki do świata teatru. Celem warsztatów jest zachęcenie uczestników, by głębiej zajrzeli w świat teatru, ale też zrozumieli pojęcia związane z teatrem. Bazę do warsztatów stanowi książka autorstwa Marty Guśniowskiej pod tym samym tytułem. Warsztaty teatralne wraz z programem gier i zabaw prowadzone są przez aktorów BTL. W ramach zajęć prowadzący m.in. oprowadzają po Teatrze, czytają dzieciom wiersze z książki, grają w wielkoformatową grę planszową, układają wielkoformatowe puzzle.
W 2019 r. odbyło się 12 warsztatów, w których uczestniczyły 151 osoby.
W 2019 r. w BTL odbyło się 10 czytań bajek dla dzieci. Aktorzy BTL przeczytali bajki Marty Guśniowskiej:
W 2019 r. w czytaniu bajek Marty Guśniowskiej wzięło udział 2000 osób.
Chętnym udostępniano Piwnicę Lalek - magazyny teatralne, w których zwiedzający mogli zobaczyć lalki, kostiumy i fragmenty dekoracji ze spektakli BTL.
W 2019 r. „Piwnicę Lalek” zwiedziło 1816 osób (wskazana liczba nie ujmuje osób zwiedzających „Piwnicę Lalek” w trakcie innych wydarzeń, np. „Nocy Muzeów”).
Wydrukowano kolejny tom książki „Nasz BTL. Scena dla dorosłych” (w nakładzie 500 egzemplarzy). Publikacja ma charakter przekrojowy, począwszy od Kartoteki Różewicza w reż. K. Raua, przez Turlajgroszka w reż. P. Tomaszuka, liczne spektakle trio W. Szelachowski - K. Dzierma - A. Dworakowski, po najnowsze realizacje, w tym Little shop of horrors w reż. M. Vogel'a. Wydawnictwo łączy w sobie zarówno aspekt dokumentacyjny, jak i artystyczny. Ponadto w 2019 r. Białostocki Teatr Lalek wydał kalendarz w nakładzie 100 egzemplarzy.
W 2019 roku został przeprowadzony gruntowny remont Kawiarni Lalek. Jej ponowne otwarcie planowane jest na początku 2020 roku.
