SINDBAD

Klasyczna opowieść na motywach "Baśni z tysiąca i jednej nocy” na scenie Białostockiego Teatru Lalek objawi się w nowatorskim ujęciu.
Sindbadów będzie dwóch, obok nich pojawią się elfy. Dzieci ucieszy akcja, a dorosłych morał. (...)

"Sindbad" według Andrása Veresa to zabawna, pełna przygód historia spotkania dwóch Sindbadów - Żeglarza i Tragarza.

Pierwszy jest stary - życie ma już za sobą. Wiele widział, odwiedził niezwykłe miejsca, przeżył wspaniałe przygody.

Drugi - Tragarz - zna tylko drogę swojej codziennej, mozolnej wędrówki. Jest młody i pragnie zmienić swoje życie. Słucha chciwie opowieści Żeglarza, które na oczach widzów stają się rzeczywistością. Przy pomocy lalek i scenografii wspomnienienia starego podróżnika nabierają kształtu, wypełniają się fantastycznymi postaciami.

- Nie jest jednak tak, że stary opowiada, a młody tylko słucha i zazdrości - tłumaczy András Veres. - To spotkanie jest dla nich bardzo istotne - obaj wiele się od siebie nauczą.

Zdaniem reżysera, Sindbad to postać uniwersalna, w losach której odzwierciedla się wspólne wszystkim ludziom poszukiwanie prawdy o świecie i o sobie samych.

"Sindbad Żeglarz" to cykl perskich historii składających się na "Baśnie z tysiąca i jednej nocy". Węgierski reżyser - András Veres adaptował te historie do potrzeb scenicznych. Spektakl, który stworzył wspólnie z białostockimi aktorami jest pełen humoru i z pewnością pobudzi dziecięcą wyobraźnię.

Reżyser (niegdyś student Białostockiej Akademii Teatralnej) twierdzi, że przedstawienie skierowane jest także do widzów dorosłych. Jego zdaniem każdy może się czegoś nauczyć od Sindbada, bez względu na to czy jest dzieckiem czy starcem. Mimo tego, spektakl w zamyśle adresowany jest do najmłodszej części widowni. Wskazują na to barwne kostiumy pojawiających się postaci, obecność lalek i fantastycznych stworów.

Panowie grają Sindbada rozpisanego na dwie osoby: Bitdorf to młody Sindbad Tragarz, Doliński zaś to dojrzały Sindbad Żeglarz. Panie wcielają się w najróżniejsze postaci: elfy, ryby, mieszczan, marynarzy, potwory morskie - w zależności kogo na swojej drodze spotka Sindbad. - Nasza najważniejsza rola to popychanie akcji do przodu i inicjowanie rozmaitych historii. Słowem: zajmujemy się stwarzaniem całej magicznej otoczki - mówi Kozłowska.

Veres: - Sindbad to taki bohater, który jest zrozumiały wszędzie. To wręcz rodzaj mitycznego znaku: wieczny podróżnik, człowiek szukający samego siebie, nigdy niewiedzący dokąd zaprowadzi go droga.

W spektaklu BTL Sindbadów spotyka się dwóch. Żeglarz swoje już przeżył, Tragarz dopiero wchodzi w życie. - Akcja to przygody Żeglarza i rozmowy, które wiodą między sobą. Między nimi często jest napięcie, konflikt. Nie jest tak, że stary mówi, a młody słucha. Pierwszy też czegoś się uczy od drugiego.

Scenografii na pierwszy rzut oka daleko do bajkowości. Wypłowiałe materie, drewniany pomost z dziwnymi trapami. Ale niech tylko w tej przestrzeni pojawią się bohaterowie. Pomost zamienia się w statek, gniazdo wielkiego ptaka czy dziwaczny kraj.

Spektakl trwa godzinę, jak mówi reżyser - przeznaczony jest i dla młodych, i starszych widzów. Pierwszych bawić mają przygody głównego bohatera, drudzy w baśni odnajdą morał. 

"Sindbad” to widowisko kolorowe, dowcipne i inteligentne.

András Veres, pochodzący z Węgier absolwent białostockiej Akademii Teatralnej, udowadnia, że twórcza interpretacja klasyki nie musi być równoznaczna z płodzeniem teatralnych dziwolągów. Jego "Sindbad” wywraca do góry nogami tradycyjne widzenie historii znanej z "Baśni z tysiąca i jednej nocy”, a jednocześnie urzeka prostotą i naturalnością. (...)

Opowieści Sindbada Żeglarza zamieniają się w sceniczne "dziejstwo”. Niecodzienne przygody inscenizowane są przy użyciu gry w żywym planie, lalek i maszynerii scenograficznej. Ta ostatnia jest przykładem tego, jak wiele można dokonać przy użyciu kilku prostych mechanizmów. Pod warunkiem, że potrafi się zawierzyć wyobraźni dziecka - najlepiej tego, które się w sobie nosi. Młody scenograf Szilárd Boráros (drugi Węgier wśród realizatorów) uwielbia się bawić i świetnie bawi młodą widownię. Jego scenografia to dzieło lekko zakręconego, lecz niezwykle zdolnego majsterkowicza. Natomiast lalki są dowodem na siłę klasycznych rozwiązań w dobie wszechobecnej elektroniki. Wszystko jest kolorowe, zaskakujące, fascynujące jak maszyneria iluzjonisty. 

Jak by to było: spotkać siebie samego z młodości? Lalkarze serwują próbkę takiej sytuacji. Dzieci mają uciechę, dorośli też się nie nudzą

Zwłaszcza że nastrój jest baśniowy, zaś bohaterem spektaklu jest Sindbad, a właściwie dwóch posiadaczy tego imienia. Andras Veres, węgierski reżyser, zderzył bowiem w swym przedstawieniu Sindbada młodego z Sindbadem dojrzałym. (...)Gdy z worka wyciągną lalkę - chłopca, Żeglarz rzuca: "Żył sobie raz w Basrze młody człowiek, obserwował statki, marzył...". A Tragarz bierze lalkę, podejmuje rolę jakby nieświadomie, ożywia kukiełkę i tak oto zaczyna się opowieść w opowieści, realizm zamienia się w baśń, młody zaczyna przeżywać przygody starego.

Takich niuansów najmłodsi widzowie nie wychwycą, ale i tak mają dużo frajdy, na scenie ciągle się coś dzieje. A to elfy (Agnieszka Sobolewska i Grażyna Kozłowska) bawią się światełkami. A to znikąd pojawią się fruwające ryby (Sindbad płynie przez morza). A to jajko z wrzeszczącym pisklakiem w środku (wyspa bezludna). Olbrzymi ptak, którego głowa sięga aż po sufit, potem jeszcze wąż i potwór. Czy wreszcie wyspa, gdzie niegrzeczni osobnicy zaczynają kwiczeć.

Działa magia teatru. Tanie, czasem wręcz szkolne, chwyty inscenizacyjne (elfy przenoszące plastikowe ryby z kąta sceny w kąt) w dobie animacji komputerowych powinny być u widzów rozpieszczonych technicznymi możliwościami skazane na porażkę. A jednak nie.

Dzieciaki wpatrzone są w scenę, dorośli też chętnie przypominają sobie baśnie z dzieciństwa, gdy wyobraźnia niewspomagana żadnymi "ułatwiaczami" pracowała aż miło.

Duże znaczenie ma tu scenografia (Szilard Boraros). Wypełniająca scenę konstrukcja - ni to pomost, ni trap z podpiętymi płachtami - na pierwszy rzut oka nie wydaje się atrakcyjna. Jest nieruchoma, bez koloru, wręcz jakby omszała. Ale odpowiednio podświetlona i uruchamiana przez aktorów działa na wyobraźnię. Kilka ruchów, trzask okienek - i zmienia się w statek, wyspę bezludną, gniazdo, miasto. Tu ciągle coś stuka, szeleści, powiewa: można uwierzyć, że statkiem miotają fale. Nic to, że zabiegi aktorów "organizujących" burzę widać cały czas, że potwór napastujący młodego Sindbada okaże się zwojem płachty. Nic to, że dojrzały Sindbad co i rusz przerywa akcję jakąś puentą, by skierować opowieść na dalsze tory.

Takie budowanie iluzji teatralnej na oczach widza to też element zabawy i istota spektaklu o potędze wyobraźni.

Są spektakle, których końca widz nie chce. "Sindbad" w Białostockim Teatrze Lalek do takich należy.

2008 r. Międzynarodowy Festiwal Teatrów Dziecięcych Szanghaj 2008 (Chiny)

• Excellent Production Award 

2011 r. Gościnne występy w Ostrołęckim Centrum Kultury